ေထာ္ေလာ္ကန္႔လန္႔စိတ္
- အရြဲ႕တိုက္တဲ့သေဘာ၊ ဆန္႔က်င္တဲ့သေဘာ၊ ကန္႔ကြက္တဲ့သေဘာ၊ သေဘာမတူတဲ့သေဘာကို ထုတ္ေဖာ္ျပသတဲ့ စိတ္အမ်ိဳးအစား။
ထိုထိုဤဤစိတ္
- ဟိုဘက္လိုလို၊ ဒီဘက္လိုလို မျပတ္သားတဲ့သေဘာကို ေဖာ္ျပတဲ့ စိတ္ပံုစံ။
ထိုးဆြေသာစိတ္
- စိတ္ကိုေစာင့္ၾကည့္သိမွတ္တဲ့ စိတ္အလုပ္လုပ္ေနတဲ့ အခ်ိန္တိုင္းမွာ သိသာထင္ရွားစြာ ထိုးစစ္ဆင္၊ ဒုကၡေပး ထုိးဆြေနတဲ့ စိတ္ဟာ သတိလြတ္ေနျခင္းပဲ။
ထိုးထြင္းသိျမင္စိတ္
- သိစရာမွန္သမွ် အရာအားလံုးကို ဆရာမလို၊ ကိုယ္ေတာ္တိုင္ ကိုယ္ပိုင္ဉာဏ္နဲ႔ အႂကြင္းအက်န္မရွိ အကုန္အစင္ ထိုးထြင္း၍ ထိုးေဖာက္ သိျမင္ေတာ္မူတဲ့ ျမတ္စြာဘုရားရဲ႕ အသိဉာဏ္ ပညာေတာ္။
ထိုးႏွက္စိတ္
- စိတ္ကိုေစာင့္ၾကည့္သိမွတ္တဲ့ စိတ္ေလ့က်င့္ခန္းကို စတင္အားထုတ္တဲ့အခ်ိန္မွာ အထိန္းအခ်ဳပ္မရွိဘဲ ပစ္စလက္ခတ္ လြင့္ခ်င္ရာ လြင့္ၿပီး အက်င့္ပါေနတဲ့ အေတြးစိတ္က အလုပ္လုပ္ေနတဲ့ စိတ္ကို အေႏွာင့္အယွက္ေပး တိုက္ခိုက္ေနတတ္တဲ့ စိတ္အမ်ိဳးအစား။
(အဲဒီ အက်င့္ပါေနတဲ့ စိတ္ရဲ႕ထိုးႏွက္ခ်က္ကို အာ႐ံုအျဖစ္ယူၿပီး ေစာင့္ၾကည့္သိမွတ္ေနတဲ့စိတ္က သတိျဖစ္ေအာင္၊ အသိဉာဏ္ ျဖစ္ေအာင္ ေျပာင္းေရႊ႕ယူလိုက္။ ၿပီးေတာ့ မိမိစိတ္ကို မိမိျပန္စစ္ေဆး။ ထိုးႏွက္တဲ့ဘက္မွာ မိမိစိတ္ေရာက္ေနလား သိမွတ္ေနတဲ့ဘက္မွာ မိမိ အသိစိတ္ ရွိေနရဲ႕လား? ဒါဟာ ထိုးႏွက္စိတ္ကို ေျဖရွင္းနည္းပဲ။)
ထက္ၾကပ္မကြာစိတ္
- စိတ္ကိုေစာင့္ၾကည့္သိမွတ္ေနတဲ့ စိတ္အလုပ္ကို အားထုတ္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ၀င္လာသမွ် အာ႐ံုေတြကို သိမွတ္ေနတဲ့ စိတ္အသိရယ္၊ သိမွန္းသိေနတဲ့ အသိရယ္၊ တစ္ခုနဲ႔တစ္ခု အဆက္မျပတ္ ဆက္တုိက္ တရစပ္ ေတာက္ေလွ်ာက္ သိမွတ္ေနတဲ့ စိတ္အေနအထား။
ထက္သန္စိတ္
- အသိဉာဏ္ပညာ ထက္ျမက္တိုးတက္ေအာင္ တည္ေဆာက္တဲ့ေနရာမွာ စြမ္းအားျဖစ္ေစမယ့္ စိတ္ေလ့က်င့္ခန္းေတြကို အႀကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာ ထပ္တလဲလဲ အားထုတ္ရင္ လိုအပ္တဲ့ တက္ႂကြထက္သန္ စိတ္အမ်ိဳးအစား။
ေထာက္ခံစိတ္
- ျပႆနာျဖစ္မွာစိုးလို႔ ဘာမွန္းမသိဘဲ ေရာေယာင္ေခါင္းညိတ္ ေထာက္ခံတာမ်ိဳး မဟုတ္ဘဲ အမ်ားအတြက္ အက်ိဳးရွိေစမယ့္ အလုပ္တစ္ခုကို မိမိအေနနဲ႔ ဦးစီးဦးေဆာင္ မလုပ္ႏိုင္လို႔ လုပ္ႏိုင္သူက ေရွ႕ေဆာင္လုပ္ျပေနတာကို သေဘာတူ ေထာက္ခံၿပီး ေနာက္က ပံ့ပိုး ကူညီတဲ့ စိတ္အေနအထား။
ေထာက္ထားညႇာတာစိတ္
- ေလာကနဲ႔ လူေတြၾကားထဲမွာ ျဖစ္တတ္တဲ့ လူ႔သဘာ၀ ျပႆနာသေဘာတရားေတြကို သေဘာေပါက္ေနၿပီး အရာရာကို အေကာင္းဘက္ကသာ ေၾကာင္းက်ိဳးဆက္စပ္ ေတြးေခၚ ေျမာ္ျမင္ၿပီး လူသားခ်င္း စာနာတတ္တဲ့ စိတ္အေနအထား။
ေထာက္ပံ့ေသာစိတ္
- မျပည့္မစံု ဒုကၡေရာက္ ႏြမ္းပါးေနတဲ့သူေတြကို မိမိမွာရွိတဲ့အထဲက ခြဲေ၀ေပးဖို႔ လိုလိုလားလား ျဖစ္ေနတဲ့ ကူညီပံ့ပိုး စိတ္အမ်ိဳးအစား။