တလြဲတေခ်ာ္စိတ္
- မူလစဥ္းစား စီစဥ္ထားတဲ့ စိတ္နဲ႔ လက္ေတြ႕အေကာင္အထည္ေဖာ္တဲ့စိတ္ တျခားစီ ကြဲလြဲသြားတဲ့ စိတ္အေနအထား။ (စာေရးတဲ့ ေနရာမ်ိဳးမွာ မူလက အစီအစဥ္ဆြဲထားတဲ့အတိုင္း ေရးခဲ့ေပမယ့္ ေရးေနရင္းနဲ႔ ဟိုစကားလံုး သံုးရင္ ပိုေကာင္းမလား ဆိုတဲ့ ၾကားျဖတ္ စိတ္၀င္လာၿပီး ေရးမိလိုက္တာကို ျပန္ဖတ္ၾကည့္တဲ့အခါမွာ မူလစာေၾကာင္း အဓိပၸာယ္မ်ိဳး မသက္ေရာက္ေတာ့ဘဲ လြဲမွားသြားေစတဲ့ အေနအထား။ စကားေျပာတဲ့ ေနရာမ်ိဳးမွာလည္း တစ္စံုတစ္ေယာက္နဲ႔ေတြ႕ရင္ ဒီလိုေျပာမယ္လို႔ မူလက ရည္ရြယ္ထားေပမယ့္ တကယ္ေတြ႕ၿပီး ေျပာတဲ့အခါမွာ အျခား စကားလံုးသံုးမိလို႔ အဓိပၸာယ္ တိမ္းေစာင္းသြားၿပီး မ်က္ႏွာပ်က္စရာ ျဖစ္သြားေစတဲ့ ၾကားျဖတ္ စိတ္တစ္ခု။)
တလွပ္လွပ္ခုန္ေနေသာစိတ္
- အာ႐ံုကတစ္ဆင့္ စိတ္ခ်င္း စိတ္ခ်င္း ထိေတြ႕တဲ့ အရွိန္ျပင္းထန္မႈေၾကာင့္ ႏွလံုးအိမ္အထိ ထိုးေဖာက္စူးနစ္ ၀င္ေရာက္ၿပီး လႈပ္ခတ္သြားတဲ့အခါမွာ အခ်ိန္ေတာ္ေတာ္ၾကာတဲ့အထိ ရင္ခုန္ႏႈန္းျမန္သြားေစတဲ့ စိတ္ပံုစံ။
တ၀ဲလည္လည္စိတ္
- စိတ္ဆိုတာ ႐ုပ္ခႏၶာကို မွီၿပီး ျဖစ္ခြင့္ရတာ။ ႐ုပ္ခႏၶာဆိုတာလည္း စိတ္ကိုမွီၿပီးမွ ျဖစ္ခြင့္ရတာ။ ႐ုပ္ခႏၶာရွိလို႔ မ်က္စိ၊ နား၊ ႏွာခါင္း၊ လွ်ာ၊ ကိုယ္၊ စိတ္ဆိုတာေတြ ရွိလာတာ။ ႐ုပ္ခႏၶာနဲ႔အတူ ခံစားတဲ့စိတ္၊ မွတ္သားတဲ့စိတ္၊ သိတဲ့စိတ္၊ လႈံေဆာ္ တိုက္တြန္းတဲ့စိတ္ေတြ ပါလာတာ။ စိတ္ကိုမွီၿပီး ေစတသိက္ေတြက ျခယ္လွယ္ခြင့္ရၾကတာ။ စိတ္ေတြျဖစ္ခြင့္ရလို႔ စိတ္ခ်င္း စိတ္ခ်င္း ထိေတြ႕မႈေတြ ျဖစ္ၿပီး ခံစားစိတ္ေတြ ျဖစ္ေပၚလာတာ။ ခံစားစိတ္ေတြေၾကာင့္ လိုခ်င္တဲ့စိတ္ေတြျဖစ္ၿပီး စြဲလမ္းတဲ့ အဆင့္ေတြ ျဖစ္ခြင့္ရကုန္တာ ဘ၀သစ္ေတြ ထပ္ျဖစ္ကုန္တာ။ ဒီလို စိတ္သဘာ၀ ႐ုပ္ခႏၶာရဲ႕သေဘာသဘာ၀ေတြကို တိတိ က်က် မသိရင္၊ အခ်ိန္ခဏေလး အတြင္းမွာ ႐ုပ္နဲ႔ စိတ္ေတြရဲ႕ ျဖစ္ပ်က္မႈ ျမန္လြန္းတဲ့ သေဘာသဘာ၀ေတြကို မသိရင္၊ စိတ္ရဲ႕ ႏွိပ္စက္ အႏိုင္က်င့္မႈေတြေအာက္မွာ ပတ္ခ်ာလည္ေနမယ့္ စိတ္ပံုစံ။
တသသစိတ္
- အခ်ိန္တိုင္းလိုလို သတိရေနတဲ့အေနအထားဟာ အစြဲအလမ္းအဆင့္ကို ေရာက္သြားတဲ့ စိတ္အေျခအေနပဲ။
တသီတတန္းထပ္ဆင့္ပြားစိတ္
- စိတ္ကိုေစာင့္ၾကည့္သိမွတ္တဲ့ အေလ့အက်င့္မရွိရင္ အာ႐ံုေျခာက္ပါးေၾကာင့္ စိတ္ထဲ၀င္လာတဲ့ စိတ္အရွိန္ရဲ႕ ေနာက္ကို ေမ်ာပါသြားၿပီး အေတြးေတြ တစ္ခုၿပီးတစ္ခု၊ တစ္ဆင့္ၿပီးတစ္ဆင့္၊ ထပ္ဆင့္ ထပ္ဆင့္ ဆက္သြားတဲ့ စိတ္သဘာ၀။
ဥပမာ - စာေရးေနတဲ့စာရြက္ကို ဘယ္သူကထုတ္တာလဲ? လို႔ စဥ္းစားရင္းနဲ႔ ၀ါးပင္၊ ၀ါးပင္ကေန ေတာင္ကုတ္သြားတုန္းက ေတြ႕ခဲ့တာကို သတိရ၊ ေတာင္ကုတ္ကေန ငပလီ၊ ငပလီကေန ပင္လယ္၊ ပင္လယ္ကေန သေဘာၤ၊ သေဘၤာကေန ေလမုန္တိုင္းက်၊ နာဂစ္ဒုကၡသည္ေတြဆီ ပိုက္ဆံအလွဴေငြ ထည့္တဲ့ဆီေရာက္ စသျဖင့္ အေတြးေတြ တသီတသန္းႀကီး ထပ္ဆင့္ ပြားသြားတဲ့ စိတ္သေဘာ။
တသီးတျခားစိတ္
- တစ္စံုတစ္ရာကို မ်က္စိကၾကည့္မိလို႔ ျမင္မွန္းသိေပးတဲ့ စိတ္နဲ႔၊ ျမင္မွန္းသိၿပီးတာနဲ႔ ျမင္သိစိတ္ မရွိေတာ့တာကို ေနာက္က ထပ္ဆင့္ သိေပးတဲ့အသိနဲ႔ မတူဘူး။ သိတာခ်င္းမတူသလို သိေပးေနရတာခ်င္းလည္း မတူဘူး။ တသီးတျခားစီ။ စိတ္ထဲကို ၀င္လာသမွ် စိတ္အားလံုးဟာလည္း တစ္ခုၿပီးတစ္ခုေတြခ်ည္းပဲ။ တစ္ခုနဲ႔တစ္ခု တသီးတျခားစီ။ တစ္ခါလာၿပီးရင္ ေနာက္တစ္ခါ မလာေတာ့ဘူး။ ျဖစ္ခြင့္ရတဲ့ စိတ္တစ္ခုဟာ ျဖစ္ျပခြင့္ရၿပီးသြားတာနဲ႔ ေနာက္ဘယ္ေတာ့မွ ျပန္မလာေတာ့ဘူး။
ေနာက္ထပ္တစ္သက္လံုးလည္း ဘယ္ေတာ့မွ ျပန္မရေတာ့ဘူး။ တစ္ခါပဲ။ ေနာက္ထပ္ ေရာက္ေရာက္လာတဲ့ စိတ္ေတြဟာ အသစ္အသစ္ေတြ ပထမဟာေတြ မဟုတ္ဘူး။ ဒီသေဘာေတြဟာ ပဋိသေႏၶေနခဲ့တဲ့ အခ်ိန္မတိုင္ခင္တည္းကေန ဒီေန႔ အခ်ိန္ထိပဲ။ ၿပီးေတာ့ ေနာက္ထပ္ အသက္ရွင္ေနသမွ်လည္း တစ္ခုနဲ႔တစ္ခု လံုး၀မတူတဲ့ တသီးတျခားစီ ျဖစ္ေနဦးမယ့္ စိတ္သဘာ၀ပဲ။