ဘတစ္ျပန္က်ားတစ္ျပန္စိတ္
- အႏိုင္မခံ၊ အ႐ံႈးမေပးဘဲ သူႏိုင္ကိုယ္ႏိုင္ အၿပိဳင္အဆိုင္ ရင္ဆိုင္ရင္း သူတစ္လွည့္ ကိုယ္တစ္လွည့္ အႏိုင္လုေနၾကတဲ့ စိတ္အမ်ိဳးအစား။
ဘမ်ိဳးဘိုးတူစိတ္
- “ဒီသူငယ္က သူ႕အဘိုးနဲ႔ တူတယ္” စည္းကမ္းရွိတာ၊ စနစ္က်တာ၊ ေအာင္ျမင္ေက်ာ္ၾကားတာ၊ ဂုဏ္သိကၡာရွိတာ၊ သူ႕အဘိုး အတိုင္းပဲ။ သူ႕အဘိုးရဲ႕ အေဖလည္း ဒီအတုိင္းပဲ၊ စသျဖင့္ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ အက်င့္စ႐ိုက္၊ လႈပ္ရွားေနထိုင္မႈေတြကို မ်ိဳး႐ိုး အစဥ္အလာနဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္ၿပီး အသိအမွတ္ျပဳ ေျပာဆိုတဲ့ စိတ္တန္ဖိုး။ လူရမ္းကားေလးတစ္ေယာက္ မိုက္မဲ ဆိုးသြမ္းေနရင္လည္း သူ႕အဘိုး ဆိုးတာထက္မ်ား ဆိုးခ်က္ပိုေနမလားပဲ။ ဘမ်ိဳးဘိုးတူဆိုတာ ဒါမ်ိဳးေပါ့ဆိုတဲ့ ႏိႈင္းယွဥ္ကဲ့ရဲ႕ ႐ႈတ္ခ်ခံရတဲ့ စိတ္အဆင့္။
ဘ၀နာစိတ္
- လူမွန္းသိစအရြယ္တည္းက လူ႕အခြင့္အေရး မွန္သမွ်၊ နည္းမ်ိဳးေပါင္းစံုနဲ႔ ဆံုး႐ံႈးခဲ့ရတယ္။ ေလာကဓံ႐ိုက္ခ်က္ေတြကို အႀကိမ္ပါင္းမ်ားစြာ ပံုစံမ်ိဳးစံုနဲ႔ ခံခဲ့ရတယ္။ ဒါဟာ ဘ၀ေပးဒဏ္ရာ အျပင္းစားေတြနဲ႔ စိတ္အနာ။
ဘ၀ေမ့စိတ္
- အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ေန႔ခ်င္းညခ်င္း ႐ုတ္တရက္ ခ်မ္းသာသြားတတ္တဲ့ လူတခ်ိဳ႕ဟာ ဆင္းဆင္းရဲရဲ ေနခဲ့ရတုန္းက သူတစ္ပါး အကူအညီယူခဲ့ရတာေတြ ပင္ပင္ပန္းပန္း ကုန္း႐ုန္းရွာခဲ့ရတဲ့ ဘ၀ေပးအေျခအေနေတြ အကုန္လံုး သတိမရေတာ့ဘဲ ေအာက္ေျခလြတ္ ဘ၀ေမ့သြားတာ။ ဘ၀င္ကိုင္သြားတာ။ ဘ၀င္ျမင့္သြားတာ။ ေမာက္မာေထာင္လႊားတဲ့ အဆင့္ေရာက္သြားတဲ့ စိတ္အေျပာင္းအလဲ။
ဘ၀င္က်စိတ္
- လံုး၀အိပ္ေပ်ာ္ေနတဲ့ အခ်ိန္မ်ိဳးမွာ စိတ္က အလုပ္မလုပ္ဘူး။ ခံစားမႈမရွိဘူး။ ၿငိမ္သက္ေနလို႔ ဘ၀င္က်ေနတဲ့စိတ္။ ဘ၀င္ခိုက္တာေတြ၊ ဘ၀င္ေခြ႕သြားတာေတြက်ေတာ့ ခံစားမႈေတြ ပါလာတယ္။ စိတ္တိုင္းက်တာ၊ ျဖစ္ခ်င္တာ ျဖစ္ေျမာက္ျပည့္စံုလို႔ ေက်နပ္တဲ့ စိတ္အဆင့္ ျဖစ္သြားတာ။ ဒီထက္ပိုတဲ့ ခံစားမႈေတြမ်ားသြား ရင္ေတာ့ ဘ၀ခုန္တဲ့အဆင့္၊ ဘ၀င္တုန္တဲ့အဆင့္ထိ ထပ္ဆင့္ ေျပာင္းသြားျပန္ေရာ။
ဘာပဲလုပ္လုပ္သိစိတ္
- အိပ္ယာက ႏိုးၿပီဆိုတာနဲ႔ ႏိုးၿပီဆိုတာသိ။ မ်က္ႏွာအရင္သစ္မလား၊ ေရအရင္ေသာက္မလား၊ စဥ္းစားမိရင္ စဥ္းစားမွန္းသိ။ မေန႔ကိစၥပဲ ျပန္ေတြးခ်င္တယ္လို႔ စိတ္ျဖစ္သြားရင္ ၀င္လာတဲ့စိတ္ကိုသိ၊ ၀င္လာတဲ့စိတ္ေၾကာင့္ မိမိစိတ္အသိ ဘယ္လို ေျပာင္းေရႊ႕သြားလဲ? ေဒါသထြက္သြားရင္ ထြက္သြားမွန္း၊ ေက်နပ္ရင္လည္း ေက်နပ္မွန္းသိ။ ကဲ! ေတာ္ၿပီ ရပ္လုိက္မယ္ဆိုတဲ့ စိတ္ျဖစ္ရင္ အေတြးကို ရပ္လိုက္မွန္းသိ။ အဲဒီလို ဘာပဲလုပ္လုပ္ သိၾကည့္ေနတဲ့စိတ္။ လႈပ္ရွားမႈေတြက သိတာထက္ ပိုျမန္ေနလို႔ သိၾကည့္ေနတဲ့ စိတ္ကေနာက္က်ၿပီး အမီမလိုက္ႏိုင္ရင္လည္း စိတ္မပ်က္နဲ႔။ သိလို႔ရသေလာက္ သာ သိၾကည့္။ သိၾကည့္ေနရင္းနဲ႔ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာ သိေနတဲ့ အေျပာင္းအေရႊ႕ေတြ အကုန္လံုးဟာ မရွိေတာ့တာကို ထပ္သိလာတယ္။ ထပ္သိလာတာကို သိမွန္းသိၿပီး မျဖစ္ေသးတာေတြ၊ ျဖစ္လာတာေတြ၊ ျဖစ္ၿပီးတာနဲ႔ မရွိေတာ့တဲ့ အခ်ိန္ကာလရဲ႕ တစ္ခုၿပီးတစ္ခု အလ်င္အျမန္ ျဖစ္ၿပီး ပ်က္ေနတာေတြကို သိလာျပန္တယ္။ အဲဒီလို သတိထားမိတဲ့အခ်ိန္မွာ သေဘာေပါက္သြားတဲ့အသိက ဘာျဖစ္ေနမလဲဆိုေတာ့ ဘာပဲလုပ္လုပ္ သိေနတဲ့အတြက္ ယခုလက္ရွိအခ်ိန္ဟာ ခဏေလးပါလားလို႔ ကိုယ္တိုင္လက္ေတြ႕သေဘာေပါက္ သိရွိသြားတဲ့ အသိပဲ။ မိမိနဲ႔ အသက္ဆိုင္ဆံုးအခ်ိန္က အခုဆိုတဲ့ ပစၥဳပၸန္ လက္ရွိအခ်ိန္ဆိုတာရယ္၊ ျဖစ္ၿပီးသြားသမွ် မိမိနဲ႔ဘယ္လိုမွ မပတ္သက္ေတာ့ဘူးဆိုတာရယ္၊ မျဖစ္ေသးတာေတြဟာ ပိုင္စိုးပိုင္နင္း ပတ္သက္ခြင့္ မရွိဘူးဆိုတာေတြ အကုန္လံုး ဘာပဲလုပ္လုပ္ သိရင္း သိသြားေတာ့တယ္။