လူညြန္႔တံုးေအာင္ ဖ်က္ဆီးေသာစိတ္
- လူငယ္ဆိုတာ လူ႔ေလာကအတြက္ အင္အားအသစ္ပဲ။ ေလာကအက်ိဳးအတြက္ အလုပ္ေတြလုပ္ျပဖို႔ ထက္သန္တက္ႂကြၿပီး စိတ္အသစ္၊ စြမ္းအားအသစ္၊ အားမာန္အသစ္ေတြနဲ႔ အဆင္သင့္ျဖစ္ေနၾကတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ အစြမ္းအစကို ထုတ္ေဖာ္ ျပခ်င္ေနၾကတယ္။ အဲဒီလို တက္ႂကြေနတဲ့ လူငယ္ေတြရဲ႕ အားမာန္ကို ထိုက္တန္တဲ့ ေနရာေတြမွာ အသံုးမခ်ဘဲ မိမိကိုယ္က်ိဳးအတြက္ လူငယ္ေတြရဲ႕ တက္ႂကြတဲ့ အားသစ္ေတြကို ႐ိုက္ခ်ိဳးဖ်က္ဆီးသလို ဖိႏွိပ္ အႏိုင္က်င့္ေနၾကတာဟာ လူညြန္႔တံုးေအာင္ ဖ်က္ဆီးတဲ့ အလြန္ယုတ္မာတဲ့ စိတ္အမ်ိဳးအစားပဲ။
(ဥပမာ - လူကုန္ကူးတဲ့ေနရာေတြမွာ အသံုးခ်ခံေနရလို႔ ဘ၀ရည္မွန္းခ်က္ေတြ ပ်က္စီးခဲ့ရတဲ့ လူငယ္ေတြ၊ လိင္ေဖ်ာ္ေျဖေရး လုပ္ငန္းေတြမွာ သားေကာင္ျဖစ္သြားရလို႔ ဘ၀ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြ ေပ်ာက္ဆံုးခဲ့ရတဲ့ လူငယ္ေတြ။)
လူေတာ္လူေကာင္းစိတ္
- ေတာ္လည္း ေတာ္တယ္။ ေကာင္းလည္း ေကာင္းတဲ့ လူေတာ္လူေကာင္း စိတ္အမိ်ဳးအစား။ တခ်ိဳ႕က ေတာ္ေပမယ့္ မေကာင္းဘူး။ တခ်ိဳ႕က်ေတာ့လည္း ေကာင္းေပမယ့္ မေတာ္ဘူး။ လူေတာ္လူေကာင္းစိတ္က လူေတြထဲမွာ ရွားတယ္။
လူတြင္က်ယ္စိတ္
- ေနရာတကာမွာ သူတတ္တယ္၊ သူအကုန္သိတယ္။ ဟိုေနရာလည္းပါ၊ ဒီေနရာလည္းပါ။ ဟိုစပ္စပ္၊ ဒီစပ္စပ္၊ ဆရာ တစ္ေယာက္ရဲ႕ အရည္အခ်င္း အထိမရွိေပမယ့္ ဆရာလုပ္ခ်င္တဲ့သူရဲ႕ စိတ္အမ်ိဳးအစား။
လူပီသေသာစိတ္
- လူဆိုတာ လူထဲကလူ ျဖစ္ေနေတာ့ ခ်မ္းသာတာ၊ ဆင္းရဲတာ၊ ျပည့္စံုတာ၊ မျပည့္စံုတာ၊ ပညာတတ္တာ၊ မတတ္တာ၊ သူ႕ အေၾကာင္းနဲ႔သူ။ မိမိရဲ႕ စြမ္းအားအရည္အခ်င္းဟာ ဘယ္ေလာက္အတိုင္းအတာထိ ရွိလဲ? မိမိအရည္အခ်င္းကို မိမိသိၿပီး မိမိစြမ္းအား ရွိသေလာက္၊ ဉာဏ္အားရွိသေလာက္၊ မိမိအက်ိဳး၊ သူတစ္ပါးအက်ိဳး၊ အညီအမွ်လုပ္။ အလုပ္လုပ္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ လိုခ်င္ေနတဲ့စိတ္ေတြ ေဖ်ာက္။ စြဲလမ္းေနတဲ့စိတ္ေတြ ဖယ္ထုတ္။ ေသစရာရွိရင္ ေသေပးလိုက္။ အသက္ရွင္ေနခ်ိန္ေလးမွာ ဘယ္သူ႔ကိုမွ စိတ္အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ေအာင္ မလုပ္ခဲ့နဲ႔။ ဒါဆိုရင္ လူပီသၿပီ။ တစ္ခုေတာ့ရွိတယ္။ မိမိစြမ္းအားရွိသေလာက္ လုပ္ေနတာကို မိမိလို မလုပ္ႏိုင္တဲ့သူက မနာလိုျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာကေတာ့ မိမိနဲ႔ မဆိုင္ဘူး။ မနာလိုျဖစ္ေနတဲ့သူရဲ႕ အခြင့္အေရးပဲ။ သူ႔ေၾကာင့္ေတာ့ ျမင့္ျမတ္ၿပီး လူပီသေနတဲ့ မိမိစိတ္ကို အပြန္းအရွ မခံသင့္ဘူး။
လူေပလူေတစိတ္
- ဒီစိတ္အမ်ိဳးအစားက လူဆိုးလူမိုက္ေတြဆီမွာ ရွိတဲ့စိတ္မ်ိဳး မဟုတ္ဘူး။ ရည္မွန္းခ်က္ ႀကီးႀကီးမားမား မရွိဘဲ ၾကံဳသလိုေန၊ ၾကံဳသလိုစား၊ ေရာက္တဲ့အရပ္မွာ ၾကံဳသလို လုပ္ကိုင္စားေသာက္ ေနထိုင္လႈပ္ရွားတတ္တဲ့ စိတ္အမ်ိဳးအစား။
လူေပၚေၾကာ့စိတ္
- မိဘရဲ႕ခ်မ္းသာျပည့္စံုတဲ့အရွိန္ေၾကာင့္ ပင္ပင္ပန္းပန္းနဲ႔ ဘာကိုမွ မည္မည္ရရ မလုပ္ခဲ့ဖူးေတာ့ မသိတတ္တဲ့စိတ္က အက်င့္ပါၿပီး လူေတြၾကားထဲမွာ အံ၀င္ခြင္က် မျဖစ္ဘဲ ေထာင့္မက်ိဳးတဲ့ စိတ္ပံုစံ။
လူေပၚလူေဇာ္လုပ္ႏိုင္ေသာစိတ္
- လူေတြထဲက လူေတြဟာ အတူတူပါပဲကြာ ဆိုေပမယ့္၊ နံပါတ္တစ္ဆိုတဲ့ ေနရာကိုေတာ့ အရည္အခ်င္းရွိတဲ့ လူကသာရရွိတာပါ။ နံပါတ္တစ္အဆင့္ ရရွိထားတဲ့သူက နံပါတ္တစ္ ရရွိျခင္းအေပၚမွာ သာယာေက်နပ္ျခင္းမရွိဘဲ အျခားသူေတြရဲ႕ အားနည္းခ်က္ေတြ လိုအပ္ခ်က္ေတြကိုပါ သိတတ္တဲ့ စိတ္ေစတနာနဲ႔ လိုက္လံျဖည့္ဆည္းေပးတာေတြ၊ ကူညီတာေတြ၊ စာနာတာေတြ၊ ျပဳလုပ္ေပးေနတဲ့ စိတ္အမ်ိဳးအစားဟာ လူေပၚလူေဇာ္ ျဖစ္ခြင့္ရတဲ့ စိတ္အရည္အခ်င္းပဲ။
လူေပါင္းဆံ့ေသာစိတ္
- မိမိအက်ိဳးထက္ သူတစ္ပါးအက်ိဳးကို ဦးစားေပးၿပီး ေပါင္းသင္းဆက္ဆံျခင္းနည္းဟာ လူမႈေရးနယ္ပယ္မွာ အသံုးတည့္တဲ့ စိတ္အမ်ိဳးအစားပါပဲ။