အာ႐ံုေျခာက္ပါးေၾကာင့္၊
ခႏၶာငါးပါးေၾကာင့္၊ စိတ္ေပါင္းမ်ားစြာ ျဖစ္ေပၚလာေပမယ့္ မိမိစိတ္ထဲကို အေၾကာင္းတိုက္ဆိုင္လို႔ ၀င္လာရင္လည္း စိတ္တစ္ခုတည္းသာ ၀င္ခြင့္ရွိတယ္။ ျဖစ္ခြင့္ရသြားတဲ့စိတ္ဟာ နာမည္တစ္ခုတပ္ရတဲ့ အဆင့္ထိ စိတ္အဆင့္ဆင့္ ျဖစ္စဥ္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး
ဆရာႀကီး နႏၵာသိန္းဇံကေတာ့
(၁) အေတြးအေခၚတို႔ လြင့္ေမ်ာျခင္းႏွင့္ လူ၏ေဆာက္တည္ရာ စာအုပ္နဲ႔၊
(၂) စိတ္အဆင့္ဆင့္ ျမင့္တက္ျခင္း စာအုပ္ေတြထဲမွာ ေအာက္ပါအတုိင္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
မွတ္ခ်က္ - စာအုပ္ထဲမွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့အတိုင္း မိမိစိတ္ထဲကို စိတ္တစ္ခု ၀င္ေရာက္လာပံုအဆင့္ဆင့္၊ စိတ္သဘာ၀၊ စိတ္အလ်ဥ္ရဲ႕ ျဖစ္စဥ္ ျဖစ္ပါတယ္။
“ဗုဒၶဒႆန အလိုအရ သိစိတ္ တစ္စံုတစ္ရာ မျဖစ္ေသးမီ ရွိေနေသာ စိတ္အေျခအေနကို ဘ၀င္စိတ္ဟုေခၚသည္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ ေလာေလာဆယ္ မ်က္ေမွာက္အခ်ိန္၌ မည္သည့္အာ႐ံုကိုမွ် မစူးစိုက္မိေသးဘဲ ရွိေနေသာ စိတ္အေျခအေနမ်ိဳးပင္ ျဖစ္သည္။ ဤ အေျခအေနမ်ိဳးကို ဗုဒၶစာေပမ်ား၌ အိပ္ေမာက်ေနသည့္အခါ၌ ျဖစ္ေနေသာ စိတ္မ်ိဳးျဖစ္သည္ဟု ဥပမာေဆာင္ေလ့ရွိ၏။
ထိုဘ၀င္စိတ္သည္ အာ႐ံု႐ုပ္ႏွင့္လည္းေကာင္း၊ လူ၏႐ုပ္ခႏၶာကိုယ္ႏွင့္လည္းေကာင္း၊ သီးျခား ကင္းလြတ္စြာ တည္ေနသည္ မဟုတ္ေခ်။ ဆိုခဲ့သည့္အတိုင္း ေလာေလာဆယ္ အာ႐ံုတစ္ခုခုကို အာ႐ံုျပဳ၍ သိမႈ တစ္စံုတစ္ရာ မျဖစ္ေသးဘဲ အိပ္ေမာက်ေနေသာ အခါ၌ ျဖစ္ပ်က္ေနေသာ စိတ္အေျခအေနမ်ိဳး အတိုင္း ဆက္တိုက္ျဖစ္ေနျခင္းကို ဘ၀င္က်ေနသည္ (သို႔မဟုတ္) ဘ၀င္စိတ္ ျဖစ္ေနသည္ဟု ေခၚေလသည္။
ထုိဘ၀င္စိတ္သည္ ျပင္ပကျဖစ္ေစ၊ အတြင္းကျဖစ္ေစ၊ အာ႐ံုတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးက မလံႈ႕ေဆာ္သမွ် ဘ၀င္စိတ္ ျဖစ္ေနမႈအစဥ္ကို မျဖတ္ေတာက္သမွ် ထုိဘ၀င္စိတ္သည္ တစ္ဆက္တည္း ျဖစ္ေနတတ္ေပသည္။
ႏိုးၾကားေနသူျဖစ္ပါကလည္း အကယ္၍ အျပင္မွျဖစ္ေစ၊ အတြင္းမွျဖစ္ေစ၊ အာ႐ံုတစ္မ်ိဳးမ်ိဳး၀င္လာမႈ မရွိပါက ထိုသူ၏ စိတ္သည္ ဘ၀င္စိတ္ အေျခအေန၌ပင္ ရွိေနသည္။
အကယ္၍ ျပင္ပမွ (သို႔မဟုတ္) အတြင္းမွ အာ႐ံုတစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ၀င္ေရာက္လာပါက (သို႔မဟုတ္) ၀င္ေရာက္ျဖတ္ေတာက္ လိုက္ပါက ထိုဘ၀င္စိတ္အစဥ္သည္ အာ႐ံုအသစ္သို႔ လိုက္ပါသြား၏။ တစ္နည္းအားျဖင့္ အာ႐ံုသစ္တို႔ဆီသို႔ စိတ္အစဥ္သည္ ဦးလွည့္ ကိုင္းညြတ္၍ ပါသြား၏။
ထိုသို႔ ဦးလွည့္ကိုင္းညြတ္၍ ပါသြားေသာ စိတ္အစဥ္လမ္းေၾကာင္းကို ၀ီထိစိတ္အစဥ္ ဟု ဗုဒၶဒႆနမ်ား၌ ေဖာ္ျပထား၏။