- ေဒါင္းတင္ေမာင္းတင္စိတ္
- - အဆင္သင့္ျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ထားျခင္း အဓိပၸာယ္ပါ၀င္ေနတဲ့ စိတ္အမ်ိဳးအစား။ ေသခ်ာတယ္ဆိုတာ ဘယ္ေနရာမွာမွ မရွိႏိုင္တဲ့ လူ႕ေလာက။ ေသခ်ာတယ္ဆိုတဲ့စကားကို ဘယ္သူကမွ အတိအက် မေျပာႏိုင္တဲ့ လူ႕ေလာကထဲမွာ ဘာမဆို ရင္ဆိုင္ဖို႔ အဆင္သင့္ျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ထားျခင္းကသာ ေသခ်ာမႈကို ရေစတဲ့ စိတ္အေနအထား။
- ဒိဌိစိတ္
- - ဘာကိုမွ မယံုၾကည္တဲ့၊ လက္မခံတဲ့ စိတ္အမ်ိဳးအစား။
- ဒဏ္ခတ္ခံရေသာစိတ္
- - မိမိက်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့ စိတ္ေဖာက္ျပန္မႈနဲ႔ တူညီတဲ့ စိတ္ဒုကၡကို တန္ျပန္ခံစားရတဲ့ စိတ္အဓိပၸာယ္။
- ဒဏ္ပိေသာစိတ္
- - ပါးစပ္က စကားအျဖစ္ ေျပာဆိုေစာ္ကား က်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့ အျပစ္ေတြကလည္းမ်ားေနၿပီ။ ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ ညႇဥ္းဆဲ ႏွိပ္စက္ အႏိုင္က်င့္ေစာ္ကား က်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့ အျပစ္ေတြကလည္း မ်ားေနၿပီ။ စိတ္နဲ႔ေဖာက္ျပန္ ျပစ္မွား က်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့အျပစ္ေတြကလည္း မ်ားေနၿပီ။ သူ႔အလွည့္ၿပီးရင္ မိမိအလွည့္ဆိုတဲ့ သဘာ၀ကလည္း ရွိေနေတာ့ ‘မင္းက်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့ အျပစ္ေတြကို စုေပါင္းၿပီး မင္းခံရမယ့္ အလွည့္ကိုေရာက္ၿပီ မင္းခံေပေတာ့’ ဆိုရင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ? ခံႏိုင္ပါ့မလား? အဲဒီအခ်ိန္မွာ တြန္းလွန္ဖယ္ရွားဖို႔ ခြန္အားကလည္း မရွိေတာ့ဘူး။ အိုေနၿပီ၊ ဉာဏ္နီ ဉာဏ္နက္ေတြသံုးၿပီး ေရွာင္ထြက္ဖို႔ကလည္း ဦးေႏွာက္က နာေနၿပီ။ မိမိက်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့ အျပစ္ေတြရဲ႕ေအာက္မွာပိၿပီး ႐ုန္းထြက္လို႔မရရင္ ေသၿပီ။ (စိတ္ဒဏ္ရာပိၿပီး ေသတဲ့အေလာင္းေတြ အမ်ားႀကီးပဲဆိုတာ မိမိပတ္၀န္းက်င္မွာ ရွိေနမွာပါ။)
- ဒဏ္ရာမ်ားေသာစိတ္
- - ျပင္းထန္တဲ့ေပါက္ကြဲမႈ ျဖစ္ၿပီဆိုရင္ ဒဏ္ရာရတာခ်င္းအတူတူ ေပါက္ကြဲမႈနဲ႔အနီးဆံုးမွာ ရွိေနတဲ့သူက ဒဏ္ရာရတာ ပိုမ်ားႏိုင္တယ္။ စိတ္ရဲ႕ ညႇဥ္းပန္းႏွိပ္စက္ အႏိုင္က်င့္တာကို ခံေနရတဲ့လူသားခ်င္းအတူတူ၊ စိတ္ကိုထိန္းခ်ဳပ္မႈ မရွိဘဲ ပစ္စလက္ခတ္ လႊတ္ထားသူရဲ႕ ေဖာက္ျပန္က်ဴးလြန္မႈေတြဟာ ဒုကၡျဖစ္ေၾကာင္းနဲ႔ နီးကပ္လြန္းေနလို႔၊ အသိနဲ႔သတိ ရွိသူထက္ ပိုၿပီး ဒဏ္ရာမ်ားႏိုင္ေနတဲ့ စိတ္အေနအထား။
- ဒိတ္ဒိတ္ၾကဲစိတ္
- - စိတ္နဲ႔ပတ္သက္ရင္ ခဏေလးသာျဖစ္ခြင့္ရွိတဲ့ စိတ္ကေလးက လူဆိုတဲ့စြမ္းအားရွင္ကို အႏိုင္က်င့္ေနလို႔ ဘယ္ရမလဲဆိုၿပီး မျမင္ရတဲ့စိတ္ကို စိန္ေခၚေနတဲ့ ဒိတ္ဒိတ္ၾကဲ စိတ္ႀကီး။ ဒိတ္ဒိတ္ၾကဲ စြမ္းအားႀကီးတဲ့စိတ္ကို ဒိတ္ဒိတ္ၾကဲ စြမ္းအားႀကီးတဲ့ အသိနဲ႔သတိနဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး ဒိတ္ဒိတ္ၾကဲစိတ္ စိန္ေခၚပြဲကို တိုက္ပြဲ၀င္ေနတဲ့ ဒိတ္ဒိတ္ၾကဲ စိတ္ႀကီး။ (ကဲ! မိမိဆီမွာလည္း ဒိတ္ဒိတ္ၾကဲဆိုတဲ့ စိတ္အဆင့္မ်ိဳးေရာက္ေအာင္ တည္ေဆာက္ၾကည့္ရေအာင္။ စိတ္ကိုေစာင့္ၾကည့္သိမွတ္ၿပီး မျမင္ရတဲ့ စိတ္ရဲ႕အသြားအလာ အျဖစ္အပ်က္ သဘာ၀သေဘာကို သိၾကည့္ရင္း သိၾကည့္ရင္း ခဏေလးသာ ျဖစ္ျပခြင့္ရွိတဲ့စိတ္ရဲ႕ အႏိုင္က်င့္မႈကို မခံသင့္ဘူးဆိုတဲ့ အသိတစ္ခု ရလာလိမ့္မယ္။ အဲဒါ ဒိတ္ဒိတ္ၾကဲ ျဖစ္လာေတာ့မယ့္ စိတ္ရဲ႕ အစပဲ။)