- တန္းတန္းမတ္မတ္စိတ္
- - အလုပ္တစ္ခုကို လုပ္ေတာ့မယ္လို႔ အစီအစဥ္ဆြဲၿပီး စလုပ္တဲ့အခ်ိန္ကေန ၿပီးတဲ့အထိ ဘယ္ကိုမွ အာ႐ံုမပ်ံ႕လြင့္ေစပဲ လုပ္ေနဆဲ အလုပ္တစ္ခုတည္းအေပၚမွာ အာ႐ံုစိုက္ၿပီး တည့္တည့္မတ္မတ္ အလုပ္လုပ္ေနတဲ့ စိတ္အမ်ိဳးအစား။
- တုန္လႈပ္ေခ်ာက္ခ်ားစိတ္
- - မိမိစိတ္ထဲကို ၀င္ခြင့္ရလိုက္တဲ့ အာ႐ံုတစ္ခုခုက စိတ္ကို ထိေတြ႕မႈအရွိန္ ျပင္းထန္တဲ့အခါမွာ ခံစားမႈအရွိန္ေၾကာင့္ တုန္တုန္ ယင္ယင္ လႈပ္ရွားသြားေစတဲ့ တုန္ခါစိတ္အမ်ိဳးအစား။
- တပ္မက္ေသာစိတ္
- - တစ္ခ်ိန္လံုး လိုခ်င္ေနတဲ့စိတ္။ ျဖစ္ခဲ့ၿပီးသားေတြထဲက ျပန္ရဦးမလားဆိုၿပီး လိုခ်င္တမ္းတတဲ့စိတ္။ ျဖတ္လို႔မရေတာ့တဲ့ အဆင့္ထိ အခ်ိန္ရွိသမွ် တမ္းတမ္းစြဲေနတဲ့စိတ္။ ျဖစ္ခ်င္ေနတာေတြကိုပဲ စိတ္က ယိုင္ၿပီး တိမ္းညြတ္ေနတဲ့စိတ္။ ဒီစိတ္ေတြဟာ စြဲလမ္းျခင္း အေနအထားကို ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ေဖာ္ျပေနၾကတဲ့စိတ္အမ်ိဳးအစားေတြ ျဖစ္ေနၿပီဆိုေတာ့ ဒုကၡေရာက္ဖို႔ တပ္အပ္ ေသခ်ာေနတဲ့စိတ္ပဲ။
- တပ္အပ္ေသခ်ာစိတ္
- - လူအျဖစ္ေမြးလာၿပီဆိုတည္းက အိုမယ္၊ နာမယ္၊ ေသမယ္ဆိုတာ တပ္အပ္ေသခ်ာေနတယ္။ အဆက္မျပတ္ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ အခ်ိန္ျဖစ္စဥ္ထဲမွာ အရာရာဟာ မရွိေတာ့ဘူးနဲ႔ အဆံုးသတ္ေနတာ တပ္အပ္ေသခ်ာေနတယ္။ ခံစားမႈ ေ၀ဒနာေတြ ျဖစ္ေနရတာဟာ အာ႐ံုေတြက စိတ္ကိုလာထိေတြ႕တဲ့ ဖႆေစတသိက္ေၾကာင့္ဆိုတာ တပ္အပ္ေသခ်ာေနတယ္။ ခံစားမႈ ေ၀ဒနာကို ျဖစ္ျဖစ္ခ်င္း မျဖတ္ေတာက္ႏိုင္ရင္ လိုခ်င္တပ္မက္ စြဲလမ္းတဲ့အဆင့္ေတြ အဆင့္ဆင့္ ဆက္တိုက္ ျဖစ္သြားတတ္တယ္ဆိုတာ တပ္အပ္ ေသခ်ာေနတယ္။ တစ္စံုတစ္ရာကို အစြဲအလမ္းျဖစ္ေနရင္ ဘ၀အသစ္ေတြ ဆက္ကာ ဆက္ကာ ျဖစ္ေနဦးမယ္ဆိုတာ တပ္အပ္ ေသခ်ာေနတယ္။ တပ္အပ္ေသခ်ာတဲ့ သဘာ၀တရားေတြဟာ အေျပာင္းအလဲမရွိ တပ္အပ္ ေသခ်ာေနတယ္ ဆိုတာကို တပ္အပ္ေသခ်ာတဲ့ ယံုၾကည္မႈအသိနဲ႔ လက္ခံထားတဲ့ တပ္အပ္ေသခ်ာစိတ္။
- တိမ္းေစာင္းေသာစိတ္
- - လူျဖစ္ခြင့္ရေနတဲ့ လက္ရွိအခ်ိန္မွာ စြမ္းအားရွင္ လူသားအဓိပၸာယ္ေပၚေအာင္ လူ႔တာ၀န္ေက်ေအာင္ ႀကိဳးစားၿပီး တည္ေဆာက္ရမယ့္အစား လက္ေတြ႕ အေကာင္အထည္မေဖာ္ဘဲ သဘာ၀လြန္တဲ့ အယူအဆ အေတြးအေခၚေတြကို သူႏိုင္ကိုယ္ႏိုင္ ျငင္းခုန္တဲ့ အေနအထားမ်ိဳး ျဖစ္ေနၿပီဆိုရင္ေတာ့ ေဘးေရာက္ေနၿပီလို႔ အစြပ္စြဲခံရမယ့္ စိတ္အမ်ိဳးအစား။
- တိမ္းေရွာင္ေသာစိတ္
- - လိုခ်င္တပ္မက္ေနတဲ့ စိတ္ရဲ႕အလိုကိုလိုက္ၿပီး လိုခ်င္တာေတြကိုသာ တစ္ခုၿပီးတစ္ခု မရရေအာင္ ယူေနမယ္ဆိုရင္ မေသခင္ တဏွာကင္းေသာသူမွသာ ၿငိမ္းေအးသူ ျဖစ္မယ္လို႔ ေဟာၾကားထားတဲ့ ဘုရားရဲ႕စကားေတာ္ကို မလုိက္နာဘဲ ေရွာင္တိမ္းေနတဲ့ စိတ္အေနအထား။
- တံု႔တံု႔ဆိုင္းဆိုင္းစိတ္
- - အရာရာကို မရင္ဆိုင္ရဲဘဲ မိမိဘက္က အသိဉာဏ္ခ်ိဳ႕ယြင္းအားနည္းတဲ့သူေတြ၊ မျပတ္သားတဲ့သူေတြ၊ သတၱိ မရွိတဲ့သူေတြဟာ ဘာပဲလုပ္လုပ္ အဆင္သင့္ မျဖစ္တဲ့ စိတ္အေနအထား။
- တံု႔ျပန္စိတ္
- - လူသားအျဖစ္ လူ႕ေလာကထဲကို ေရာက္လာတည္းက ခႏၶာကိုယ္နဲ႔အတူပါလာတဲ့ ခံစားစိတ္၊ မွတ္သားစိတ္၊ သိတဲ့စိတ္၊ လံႈ႕ေဆာ္ တိုက္တြန္းတဲ့စိတ္ေတြရဲ႕ သဘာ၀ကိုက တံု႔ျပန္မႈ တစ္ခုခုကို အဆက္မျပတ္ ျဖစ္ေပၚေနေစတယ္။ တံု႔ျပန္စိတ္ ျဖစ္ေပၚေစတဲ့အေၾကာင္းရင္းက မ်က္စိ၊ နား၊ ႏွာေခါင္း၊ လွ်ာ၊ ကိုယ္၊ စိတ္ ပစၥည္းေျခာက္ခုရဲ႕ အာ႐ံုေျခာက္ပါးဟာ စိတ္ထဲကို အာ႐ံုအျဖစ္ ေရာက္လာတဲ့အခ်ိန္မွာ အာ႐ံုနဲ႔စိတ္နဲ႔ စိတ္ခ်င္းထိေတြ႕ၿပီး ခံစားမႈကို ျဖစ္ေစလို႔ပဲ။ ခံစားမႈျဖစ္ျပတဲ့ေနရာမွာ လံႈ႕ေဆာ္တတ္တဲ့ ေစတနာေစတသိက္ရဲ႕ ပူးကပ္ တိုက္တြန္းမႈေၾကာင့္လည္း တံု႔ျပန္မႈေတြ တစ္ခုၿပီးတစ္ခု အဆက္မျပတ္ ျဖစ္ေပၚေနၿပီး တံု႔ျပန္စိတ္ရဲ႕ အႏိုင္က်င့္ ႏွိပ္စက္မႈကို ခံေနရမွာပဲ။ (အာ႐ံုအျဖစ္၀င္လာတဲ့ စိတ္နဲ႔ ထိေတြ႕မႈျဖစ္ျဖစ္ခ်င္း သတိနဲ႔ ဖယ္ထုတ္ႏိုင္မွသာ တံု႔ျပန္စိတ္ ျဖစ္ခြင့္မရမွာ။)