သံေယာဇဥ္ႀကီးေသာစိတ္
- လူေတြကို ဒုကၡအေပးဆံုး စိတ္အမ်ိဳးအစား တစ္ခုပါပဲ။
သံေယာင္လိုက္ေသာစိတ္
- လူအမ်ားက ဟုတ္တယ္ဆိုရင္ သူလည္းလိုက္ၿပီး ဟုတ္တယ္။ မဟုတ္ဘူးဆိုရင္ သူလည္း မဟုတ္ဘူးပဲ။ လူအမ်ားရဲ႕ ေရွ႕မွာေနဖို႔၊ ေရာက္ဖို႔ဆိုတာ လံုး၀မစဥ္းစားဘဲ ေနာက္ကလိုက္တဲ့ သံေယာင္လိုက္စိတ္။
သံလိုက္ကဲ့သို႔ ဆြဲငင္အားရွိေသာစိတ္
- သံလိုက္ရဲ႕ ဆြဲငင္အားဟာ သံမွန္သမွ် အေဟာင္းေရာ၊ အသစ္ေရာ၊ သံေခ်းတက္ေရာ။ သံလိုက္မွာလာၿပီး ကပ္ၿငိၾကတယ္။ သံေတြကို သီးျခားစီ ခြဲမထုတ္ဘဲ အားလံုးေရာထားရင္ သံခ်င္း သံခ်င္း ထိေတြ႕ၾကမယ္။ သံကို သံဖ်က္၊ သံေခ်းတက္ၿပီး သံအသစ္ရဲ႕ တန္ဖိုးက်မယ္။ စိတ္ေတြကိုလည္း သီးျခားစီ ခြဲမထားဘဲ စိတ္အားလံုးေရာေနရင္ စိတ္ခ်င္း စိတ္ခ်င္း စြဲၿငိမယ္။ စိတ္ကို စိတ္ဖ်က္ စိတ္ေခ်းတက္ၿပီး စိတ္အသိတန္ဖိုး ေလ်ာ့က် ပ်က္စီးသြားလိမ့္မယ္။ ခံစားစိတ္မွာ ကပ္ေနရင္ ခြာခ်လိုက္။ လိုခ်င္တဲ့တဏွာစိတ္မွာ ၿငိေနရင္ ခြာခ်လိုက္။ အစြဲစိတ္မွာ တြယ္ကပ္ေနရင္ ခြာခ်လိုက္။
သံသယျဖစ္ေသာစိတ္
- သံသယစိတ္ဆိုတာ လူတိုင္းမွာ ျဖစ္ခြင့္ရွိတဲ့ စိတ္ပဲ။ ဘယ္စာအုပ္ထဲမွာ ဘယ္သူက ဘယ္လို အက်ယ္တ၀င့္ ေရးထား ေရးထား ခ်က္ခ်င္း လက္မခံတဲ့ သံသယစိတ္။ ဘယ္သူေတြက ဘယ္ေလာက္ပဲ ေျပာႏိုင္ ေျပာႏိုင္၊ ဟုတ္ပါ့မလားလို႔ မယံုသကၤာျဖစ္တဲ့စိတ္။ စိတ္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ က်င့္စဥ္ေတြကို သီအိုရီရြတ္ျပတာမ်ိဳး မဟုတ္ဘဲ၊ တကယ္လက္ေတြ႕ ကိုယ္တိုင္ သိက်င့္ၾကည့္လို႔ မိမိစိတ္က တကယ္သက္သာတယ္။ ဒုကၡထဲက တကယ္ လြတ္ေျမာက္ေနတာ ေသခ်ာရင္ လက္ခံလိုက္႐ံုပဲ။
သံသရာလည္ေစေသာစိတ္
- သိစရာရွိတာေတြထဲက ခႏၶာကိုယ္ရရွိျခင္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ သိသင့္တာေတြကို မသိမႈက စတယ္။ အမွန္မသိတဲ့ မသိမႈေၾကာင့္ လုပ္သင့္တာေတြေရာ၊ မလုပ္သင့္တာေတြေရာ၊ ျပဳလုပ္အားထုတ္တယ္။ အဲဒီျပဳလုပ္အားထုတ္မႈေၾကာင့္ ဘ၀သစ္ဆိုတာရတယ္။ ဘ၀သစ္ေၾကာင့္လည္း ခႏၶာကိုယ္ျဖစ္တယ္။ (႐ုပ္နဲ႔နာမ္ = ခႏၶာငါးပါး)။ ခႏၶာကိုယ္ရွိလာလို႔လည္း မ်က္စိ၊ နား၊ ႏွာေခါင္း၊ လွ်ာ၊ ကိုယ္၊ စိတ္ ပစၥည္းေျခာက္ခုပါလာတယ္။ အဲဒီပစၥည္းေျခာက္ခုရဲ႕ အာ႐ံုေျခာက္ပါးေၾကာင့္ စိတ္ခ်င္းစိတ္ခ်င္း ထိေတြ႕မႈျဖစ္သြားတယ္။ စိတ္ခ်င္း စိတ္ခ်င္း ထိေတြ႕မႈေၾကာင့္ ေကာင္းတယ္၊ မေကာင္းဘူး၊ ခံစားမႈေတြ ထပ္ျဖစ္တယ္။ ခံစားမႈအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ လိုခ်င္တပ္မက္တဲ့ စိတ္ေတြ ထပ္ျဖစ္ေပၚ လာတယ္။ သံသရာလည္တယ္ဆိုတာ အဲဒီ ခံစားမႈမွာ မျဖတ္လိုက္လို႔။ အဲဒီအဆင့္မွာ မျဖတ္ႏိုင္လို႔။ လိုခ်င္တပ္မက္စိတ္ေၾကာင့္ စြဲလမ္းတဲ့ အဆင့္ကို ေရာက္သြားျပန္တယ္။ စြဲလမ္းမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္းကံ (ဘ၀) ထပ္ဆင့္ျဖစ္သြားတယ္။ ျဖစ္ေၾကာင္း ကံ ဘ၀ေၾကာင့္ ဘ၀အသစ္ တစ္ဖန္ျဖစ္လာတယ္။ အဲဒီ ဘ၀အသစ္ေၾကာင့္ အိုျခင္း၊ နာျခင္း၊ ေသျခင္း၊ စိုးရိမ္ပူေဆြးျခင္း၊ ငိုေႂကြးျခင္း၊ ကိုယ္ဆင္းရဲျခင္း၊ စိတ္ဆင္းရဲျခင္း၊ ႏွလံုးမသာမယာျဖစ္ျခင္း၊ စိတ္ႏွလံုးရဲ႕ ျပင္းထန္တဲ့ ပူပန္ျခင္းေတြ ျဖစ္ကုန္တယ္ဆိုတာေတြဟာ မသိလို႔ လုပ္မိတာက စခဲ့တာပဲ။ ဒါဟာ သံသရာ လည္ေစတဲ့ စိတ္ပံုစံ အဆင့္ဆင့္။
သို၀ွက္ေသာစိတ္
- သိုသိုသိပ္သိပ္နဲ႔ သူတစ္ပါးမသိေအာင္ မိမိအလုပ္အကိုင္၊ မိမိရဲ႕အၾကံအစည္၊ မိမိစိတ္အစီအစဥ္ကို ၀ွက္(ဖြက္)ထားတဲ့ စိတ္အေနအထား။
သို႔ေလာသို႔ေလာစိတ္
- မေသခ်ာ မေရရာနဲ႔ ဟိုလိုလို ဒီလိုလို မျပတ္မသား မတိမက်ျဖစ္ေနတဲ့စိတ္။