စုစည္းစိတ္
- စိတ္ထဲကို အာ႐ံုတစ္ခု၀င္လာၿပီဆိုတာနဲ႔ စိတ္ ေစတသိက္ေပါင္းစံုဟာ စုျပံဳ စုပံု စု႐ံုးၿပီး ေရာက္ရွိလာၾကတယ္။ ဒီထဲမွာ လႈံ႕ေဆာ္ တိုက္တြန္းတဲ့စိတ္က ဆရာႀကီးလုပ္ၿပီး ဘယ္စိတ္က ဘာလုပ္ ဘယ္စိတ္ကေတာ့ ဘာလုပ္စသျဖင့္ စိတ္ ေစတသိက္ေတြကို စီမံခန္႔ခြဲတတ္တာကို သေဘာေပါက္ထားႏိုင္ရင္ အသိနဲ႔ သတိကို စုေဆာင္းထားႏိုင္လို႔ စုစည္းၿပီးသားျဖစ္ေနတဲ့ အသိနဲ႔ သတိစိတ္က လံႈ႕ေဆာ္တိုက္တြန္းတတ္တဲ့စိတ္ကို တျခားစိတ္ဘက္ မေရာက္ေစဘဲ၊ အသိ သတိ စိတ္အားေကာင္းဖို႔ ဘက္မွာသာ စုစည္းထားလိုက္ႏိုင္တဲ့ စိတ္အေနအထား။
စူးစိုက္စိတ္
- အာ႐ံုတစ္ခုတည္းအေပၚမွာ စိတ္ကို မေရႊ႕ဘဲ စူးစိုက္ထားႏိုင္လို႔ တည္ၿငိမ္ေနတာဟာ စူးစိုက္ႏိုင္တဲ့ စိတ္စြမ္းအားေၾကာင့္ပဲ။ စိတ္ကို ေစာင့္ၾကည့္သိမွတ္တဲ့ေနရာမွာလည္း သိမွတ္ေနတဲ့အာ႐ံုနဲ႔ သိမွန္းသိေနတဲ့ အသိႏွစ္ခုလံုး ဆက္တုိက္ ခ်ဳပ္ေပ်ာက္ေနတာကို ထပ္ဆင့္သိေနတဲ့ အသိအပါအ၀င္ (အသိသစ္ေတြ အသစ္ၿပီး အသစ္) ဆက္တိုက္သိေနတဲ့ အသိအသစ္ေတြရဲ႕ အဆက္မျပတ္ ျဖစ္ေပၚေနတာကို အဆက္မျပတ္ သိေနတဲ့ အသိအေပၚမွာပဲ စူးစိုက္ေနတဲ့စိတ္။ (သိေနတဲ့အသိဟာ သိေနတာ ေသခ်ာရဲ႕လားလို႔ ထပ္ကာတလဲလဲ သိၾကည့္လို႔ ရေနတာဟာ သိမႈအေပၚမွာ စူးစိုက္ထားႏိုင္တဲ့ စိတ္အသိေၾကာင့္ပဲ။)
စူးစမ္းစိတ္
- စိတ္ရဲ႕သဘာ၀ကိုက စပ္စုတယ္။ စူးစမ္းတယ္။ အဲဒီသဘာ၀ကို ထိုက္တန္တဲ့ေနရာမွာ အသံုးခ်တတ္ဖို႔လိုတယ္။ ႐ုပ္ကိုမွီၿပီး စိတ္ေတြ ျဖစ္ခြင့္ရတာ။ စိတ္ကိုမွီၿပီး ႐ုပ္ေတြျဖစ္ေနၾကရတာေတြဟာ ဘာ့ေၾကာင့္လဲလို႔ စူးစမ္းတာ။ စူးစမ္းေတာ့ ဘာထပ္ေတြ႕လဲ? အမွန္ မသိလို႔ အားထုတ္မိတာနဲ႔ ဘ၀သစ္ေတြရၿပီး ႐ုပ္နာမ္ျဖစ္လာရတာဆိုတဲ့ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ရဲ႕ အေၾကာင္းအက်ိဳး ျဖစ္စဥ္ေတြ သိခြင့္ရတာ စူးစမ္းလို႔။ သမုဒယ တဏွာ ေလာဘေတြေၾကာင့္ ဒုကၡျဖစ္ရတဲ့အေၾကာင္းေတြ သိခြင့္ရတာ စူးစမ္းလို႔။ ခႏၶာငါးပါးရဲ႕သေဘာကို သိၾကည့္ျခင္းေၾကာင့္ ခႏၶာနဲ႔ စိတ္ ေစတသိက္အေပၚမွာ တြယ္တာကပ္ၿငိ စြဲလမ္းတာေတြ မျဖစ္ေတာ့တာ စူးစမ္းလို႔။ အဲဒီလို စိတ္ရဲ႕ စပ္စု စူးစမ္းတတ္တဲ့ စိတ္သဘာ၀ကို လိုအပ္တဲ့ေနရာမွာ အသံုးခ်တတ္ရင္ တန္ဖိုးရွိေနတဲ့ စိတ္ဟာ စူးစမ္းစိတ္ပဲ။ စူးစမ္းလို႔ရတဲ့အသိကို ကိုယ္တိုင္လက္ေတြ႕ သိက်င့္ၾကည့္ႏိုင္ရင္ေတာ့ ကိုယ္ေတြ႕အသိ ျဖစ္ေရာ။
စူးရွနာက်င္စိတ္
- အာ႐ံုအျဖစ္နဲ႔၀င္လာၿပီး စိတ္ခ်င္း စိတ္ခ်င္း ထိေတြ႕တဲ့ အရွိန္ျပင္းထန္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ခံစားမႈ စိတ္အမ်ိဳးအစား တစ္ခု။
ေစတနာစိတ္
ေစ့ေဆာ္စိတ္
ေစ့စပ္ေသခ်ာစိတ္
- ဘာပဲလုပ္လုပ္ ေစ့ေစ့စပ္စပ္ စနစ္တက် လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္လို႔ ေသမ်ာမႈကို ျဖစ္ေစတဲ့ စိတ္အေနအထား။
ေစာေၾကာေမးျမန္းစိတ္
- လိုခ်င္တဲ့အေျဖတစ္ခု ရတဲ့အထိ ေမးခြန္းမ်ိဳးစံုေမးၿပီး စစ္ေဆးတဲ့ စိတ္အေနအထား။
ေစာဒကတက္စိတ္
- လိုခ်င္တဲ့အေျဖကို အတိအက် မရမခ်င္း ထပ္ဆင့္ပြား ေမးခြန္းေတြကို ေမးတဲ့အခါမွာ တစ္ဖက္သားကို အားမနာတမ္း ရင္ဆိုင္ ထုတ္သံုးတဲ့ စိတ္အေနအထား။ မိမိက်ဴးလြန္ထားတဲ့ အျပစ္ကို ေလ်ာ့သြားေအာင္ ဟိုေကြ႕ဒီပတ္ အၾကံအဖန္ လုပ္ဇာတ္ေတြ ခင္းၿပီး ျဖည့္စြက္ဖာေထး ေရွာင္တိမ္းေနတဲ့ စိတ္သေဘာ။