- အလွည့္အပတ္ကၽြမ္းက်င္ေသာစိတ္
- - ေခါင္းစဥ္ထဲမွာ စိတ္အဓိပၸာယ္ ပါ၀င္ေနပါတယ္။
- အလွမ္းမမီေသာစိတ္
- - စိတ္အေၾကာင္းကို စတင္ေလ့လာသူေတြအတြက္ ခႏၶာကိုယ္ကို မွီၿပီး ျဖစ္ေနရတဲ့စိတ္။ စိတ္ကိုမွီၿပီး ျဖစ္ရတဲ့ေစတသိက္ေတြရဲ႕ သဘာ၀တရားေတြ၊ စိတ္ကိုမွီၿပီး ျဖစ္ေနရတဲ့ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ သဘာ၀သေဘာတရားေတြဟာ စာဖတ္႐ံုနဲ႔ နားမလည္ႏိုင္ဘူး။ သူမ်ားေျပာတာကို နားေထာင္႐ံုနဲ႔လည္း သေဘာမေပါက္ႏိုင္ဘူး။ တကယ္လက္ေတြ႕ သိက်င့္ၾကည့္တဲ့အခါမွာလည္း စူးစိုက္မႈ စြမ္းအားနည္းေနရင္၊ စနစ္မက်ရင္၊ နည္းလမ္းမမွန္ရင္၊ ခက္ခဲၿပီး မလုပ္ျဖစ္ေတာ့ဘူး။ ဒါေၾကာင့္လည္း ‘မရွိတာထက္ မသိတာခက္၊ မသိတာထက္ မလုပ္တာခက္’ ဆိုတဲ့ စကားေတြ ေပၚထြက္လာၿပီး သိစရာကိုသိဖို႔ အလွမ္းမမီတာေတြ ျဖစ္လာတယ္။ (ဒါေပမယ့္ သိခ်င္တဲ့ စိတ္ဆႏၵျပင္းထန္မႈနဲ႔၊ သိစရာေတြကို စနစ္တက် သိေအာင္လုပ္ေနရင္ေတာ့ သိဖို႔လြယ္လာမွာပါ။)
- အေလွ်ာ့ေပးလိုက္ေသာစိတ္
- - ေခါင္းစဥ္ထဲမွာ စိတ္အဓိပၸာယ္ ပါ၀င္ေနပါတယ္။
- အလွ်ိဳအလွ်ိဳထြက္လာေသာစိတ္
- - စိတ္ေလ့က်င့္ခန္းကို အားထုတ္တဲ့သူတိုင္း လက္ေတြ႕သိခြင့္ရတဲ့ စိတ္အမ်ိဳးအစားပါပဲ။ စကားအျဖစ္ ေျပာျပရတာခက္တဲ့ စိတ္ျဖစ္စဥ္ေတြဟာ လက္ေတြ႕သိၾကည့္ေတာ့မွ သူ႔ဟာသူ အလိုလို သေဘာေပါက္တဲ့ အသိဉာဏ္အသစ္ေတြ ေပၚလာတဲ့ စိတ္အမ်ိဳးအစား။ (ဥပမာ - စိတ္ဆိုတာ ျမန္တယ္လို႔ သာမန္သိထားတဲ့သူအေနနဲ႔ တကယ္လက္ေတြ႕သိၾကည့္တဲ့အခါမွာ ထင္ထားတာထက္ အဆေပါင္းမ်ားစြာ ျမန္ေနတာကို သိလို႔ရလာတယ္။ ဒါဟာ သူ႔ဟာသူ အလိုလို အလွ်ိဳအလွ်ိဳ ထပ္သိလာတဲ့ စိတ္အသိဉာဏ္။)
- အေ၀ဖန္ခံႏိုင္ေသာစိတ္
- - လူတိုင္းမွာ ရွိသင့္တဲ့ စိတ္အမ်ိဳးအစားပါပဲ။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ လူျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ မွားတတ္တယ္။ မိမိမွားေနတာကို မိမိ ျပန္သိဖို႔ဆိုတာ တစ္ခါတေလ ခက္ေနတတ္ပါတယ္။ ဒီဟာေလးက မွားေနလား မသိဘူး၊ ျပန္စဥ္းစား ၾကည့္ပါဦးလို႔ ေဘးကေန ေထာက္ျပ ေ၀ဖန္ေပးတဲ့လူ ရွိသင့္တယ္။ ေ၀ဖန္တာကို ခံႏိုင္တဲ့လူဟာ ေ၀ဖန္တာကို ခ်င့္ခ်ိန္ နားေထာင္ၿပီး ျပဳျပင္သင့္တာကို ျပဳျပင္ရင္း ျပဳျပင္ရင္း အေကာင္းဆံုး စိတ္အဆင့္ ပိုင္ရွင္ ျဖစ္သြားမွာ ေသခ်ာတယ္။
- အသနားခံေနေသာစိတ္
- - ေခါင္းစဥ္ထဲမွာ စိတ္အဓိပၸာယ္ ပါ၀င္ေနပါတယ္။
- အသေရဖ်က္တတ္ေသာစိတ္
- - မိမိထက္သာရင္ မနာလိုတတ္တဲ့သူေတြ၊ သူတစ္ပါး မရေစခ်င္လို႔ ၀န္တိုတတ္တဲ့သူေတြ လုပ္ေလ့လုပ္ထရွိတဲ့ အဆင့္နိမ့္ စိတ္အမ်ိဳးအစား။
- အသာတၾကည္စိတ္
- - တံု႔ျပန္လႈပ္ရွားမႈေတြ မရွိဘဲ၊ မိမိရဲ႕စိတ္အေနအထား ေအးရာေအးေၾကာင္း၊ သက္သက္သာသာေလး ျဖစ္ေနတဲ့ စိတ္အေနအထား။
- အသာေပးလိုက္ေသာစိတ္
- - တစ္ဖက္က အရမ္းႏိုင္ခ်င္ေနတဲ့ သေဘာမ်ိဳးျဖစ္ေနၿပီ။ မိမိဘက္က အသာေပးလိုက္လို႔လည္း ဆံုး႐ံႈးနစ္နာစရာ ႀကီးႀကီးမားမား မရွိႏိုင္ဘူး ဆိုတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးမွာ ျပႆနာမဟုတ္ဘဲ ျပႆနာျဖစ္သြားမွာစိုးလို႔ ေလွ်ာ့ေပးလိုက္သူရဲ႕ အႏၲရာယ္ကင္းစိတ္။
- အသားႀကီးေသာစိတ္
-
- ေအာင္ျမင္ေက်ာ္ၾကားသူ တစ္ေယာက္အေနနဲ႔ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ အလုပ္သေဘာအရျဖစ္ေစ၊ ေက်းလက္ ေတာရြာ တစ္ခုခုကို ေရာက္သြားတဲ့အခါမ်ိဳးမွာ လာေရာက္အားေပးသူ ပရိသတ္ကို မတူသလို၊ မတန္သလို၊ ေျပာဆိုဆက္ဆံမိရင္ ေက်းလက္ေတာရြာက မိမိကို သတ္မွတ္ေပးလိုက္တဲ့ လက္ေဆာင္တစ္ခုကေတာ့. . . .
“ ငါတို႔ေတြကေတာ့ သူ႔ႀကိဳက္လို႔ ဟိုးအေ၀းႀကီးကလာၿပီး အားေပးတာကို သူက လူေစာ္နံသေလး ဘာေလးနဲ႔! လႊတ္ အသားႀကီးသေဟ့ လာ ျပန္ၾကမယ္ ၾကည့္မေနနဲ႔” ဟူသတဲ့။ (မွတ္ခ်က္ - မာနႀကီးတယ္လို႔ စြပ္စြဲတဲ့စိတ္။) - အသားေပးေသာစိတ္
- - မိမိနဲ႔ အဆင္ေျပသူကို သူတစ္ပါးထက္ပိုၿပီး အခြင့္အေရးေပးတဲ့ စိတ္အမ်ိဳးအစား။
- အသားယူေသာစိတ္
- - ရရွိတဲ့ အခြင့္အေရးေလးတစ္ခုကို လူအမ်ားသိေအာင္ ႂကြားျပေနတဲ့စိတ္။ (အမွတ္ပိုယူျပေနတဲ့ စိတ္အေနအထား။)
- အသားေသသြားေသာစိတ္
- - ျပဳျပင္ေပးမယ့္သူ မရွိေတာ့ မွန္တယ္ထင္ၿပီး ဘ၀တစ္ေလွ်ာက္လံုး လုပ္ခဲ့တဲ့အမွားႀကီးက ေခါက္႐ိုးက်ိဳးၿပီးျပင္ဖို႔ ခက္ေနတဲ့ စိတ္အမ်ိဳးအစား။