အေထာက္အကူျဖစ္ေသာစိတ္
- စိတ္ကိုေစာင့္ၾကည့္သိမွတ္တဲ့ အလုပ္လုပ္တဲ့ေနရာမွာ အေထာက္အကူရဖို႔ သတိစိတ္ကို အကူအညီယူရတယ္။
(သတိဆိုတာ မေမ့မေလ်ာ့တဲ့ အမွတ္ရမႈ စြမ္းအားကို အေထာက္အကူေပးတယ္။) စိတ္ကိုတည္တံ့ခိုင္ျမဲေအာင္ အေထာက္အကူျဖစ္ဖို႔ သမာဓိစိတ္ကို ထူေထာင္တယ္။ (သမာဓိဆိုတာ အာ႐ံုကို ယူတဲ့အခါမွာ အာ႐ံုတစ္ခုတည္းကို အခ်ိန္ၾကာၾကာ ထပ္ကာ ထပ္ကာ ယူႏိုင္တဲ့သတၱိစြမ္းအားကို အေထာက္အကူေပးတယ္။)
အေထာက္အထားခိုင္လံုေသာစိတ္
- ကမာၻႀကီးထဲမွာ အသက္ရွင္ခြင့္ရေနၾကတဲ့ လူသားအားလံုးဟာ တစ္ေန႔က်ရင္ ေသကို ေသရမယ္ဆိုတဲ့သေဘာကို အေထာက္အထား အခိုင္လံုဆံုးအျဖစ္ လူသားတိုင္း လက္ခံေပးရတဲ့ စိတ္အသိ။ ယခုလို႔ ေျပာလိုက္တဲ့အခ်ိန္မွာ ယခုဆိုတဲ့ အသံေရာ၊ ယခုဆိုတဲ့ အခ်ိန္ေရာ၊ ႏွစ္ခုလံုး မရွိေတာ့ဘူး။ မရွိမွန္းသိတဲ့ စိတ္လည္း မရွိေတာ့ဘူး။ ဒီလိုခ်က္ခ်င္း ေျပာင္းေရႊ႕သြားတဲ့သေဘာဟာ မတည္ျမဲျခင္းဆိုတဲ့ စကားအတြက္ အေထာက္အထား ခိုင္လံုတဲ့ ဥပမာဆိုတာ လက္ခံလိုက္တဲ့ စိတ္အသိ။
အထင္ကရစိတ္
- ခႏၶာကိုယ္ရွိလို႔သာ ဒုကၡေရာက္ေနၾကရတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ကို မွီၿပီး ျဖစ္ခြင့္ရတဲ့စိတ္ ေစတသိက္ေတြေၾကာင့္ ဒုကၡေတြ ေရာက္ေနၾကရတယ္။ ဒုကၡအေၾကာင္းကို သိခ်င္ရင္ မိမိရဲ႕ခႏၶာငါးပါးကို ေစာင့္ၾကည့္ သိမွတ္ၾကည့္ပါဆိုတဲ့ တရားေတာ္ေတြရဲ႕ အဆံုးအမေတြဟာ ထင္ထင္ရွားရွား အထင္ကရျဖစ္ေနလို႔ ဒီအဆံုးအမကို လက္ခံလိုက္တဲ့အခါမွာ မိမိစိတ္ကလည္း အထင္ကရစိတ္ ျဖစ္သြားေတာ့တယ္။
အထင္ႀကီးခံခ်င္ေသာစိတ္
- ေခါင္းစဥ္ထဲမွာ စိတ္အဓိပၸာယ္ ပါ၀င္ေနပါတယ္။
အထင္ႀကီးစရာေကာင္းေသာစိတ္
- ေခါင္းစဥ္ထဲမွာ စိတ္အဓိပၸာယ္ ပါ၀င္ေနပါတယ္။
အထင္မွားေနေသာစိတ္
- ေခါင္းစဥ္ထဲမွာ စိတ္အဓိပၸာယ္ ပါ၀င္ေနပါတယ္။
အထင္ေသးေနေသာစိတ္
- ေခါင္းစဥ္ထဲမွာ စိတ္အဓိပၸာယ္ ပါ၀င္ေနပါတယ္။
အထင္အရွားသိျမင္ေနေသာစိတ္
- မိမိစိတ္ကို မိမိေစာင့္ၾကည့္သိမွတ္ေနရင္ အရာရာဟာ ျဖစ္လိုက္တာနဲ႔ ခ်က္ခ်င္း ပ်က္သြားတဲ့သေဘာကို ထင္ထင္ရွားရွား၊ ခ်က္ခ်င္း သိေနတဲ့စိတ္။ ေနာက္ထပ္အသစ္ အသစ္ျဖစ္ေပၚမႈေတြကလည္း အဆက္မျပတ္ တစ္ခုၿပီးတစ္ခု ျဖစ္ေနၾကတယ္။ ျဖစ္ေပၚသမွ် အရာအားလံုးဟာ ခဏေလးအတြင္းမွာ မရွိေတာ့ဘူးနဲ႔ အဆံုးသတ္ေနတာကို ထင္ထင္ရွားရွား ဆက္တိုက္သိေနတဲ့စိတ္အသိ။
အထစ္အေငါ့ျဖစ္ေနေသာစိတ္
- လုပ္ေနက် မဟုတ္တဲ့ အလုပ္တစ္ခုကို စတင္လုပ္တဲ့အခါေတြမွာ ျဖစ္ေလ့ရွိတဲ့ စိတ္အေနအထား။ (လုပ္ေနက် ဆိုေပမယ့္လည္း အာ႐ံုတစ္ခုတည္းအေပၚမွာ စူးစိုက္ထားတဲ့ စိတ္စြမ္းအား ေလ်ာ့နည္းသြားရင္လည္း ျဖစ္တတ္တဲ့ စိတ္အမ်ိဳးအစား။)
အထည္ႀကီးပ်က္စိတ္
- အရင့္ အရင္ကာလေတြတုန္းက ခ်မ္းခ်မ္းသာသာ ေနထိုင္သြားလာ ေျပာဆိုလႈပ္ရွားခဲ့တာေတြက အက်င့္ပါေနေတာ့ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ခ်မ္းသာတဲ့အဆင့္ကေန ႐ုတ္တရက္ နိမ့္က်သြားတဲ့အခါမွာ လူက မခ်မ္းသာေတာ့ေပမယ့္ အသိစိတ္က ဆင္းရဲႏြမ္းပါးတဲ့ အေနအထားမ်ိဳး ေျပာင္းေရႊ႕လို႔မရေသးတဲ့အခ်ိန္မ်ိဳးမွာ ျဖစ္ေနတဲ့ သူေဌးရာထူးျပဳတ္ေတြရဲ႕ စိတ္အဆင့္။
အထိတ္တလန္႔ျဖစ္ေသာစိတ္
- ေခါင္းစဥ္ထဲမွာ စိတ္အဓိပၸာယ္ ပါ၀င္ေနပါတယ္။
အထိန္းအခ်ဳပ္မရွိေသာစိတ္
- သတိယွဥ္တဲ့ သိမွတ္စိတ္နဲ႔ အထပ္ထပ္အခါခါ ေစာင့္ၾကည့္ေနတာမ်ိဳးမရွိရင္ မျမင္ရတဲ့စိတ္ကို ထိန္းရခက္တယ္။ အထိန္းအကြပ္ မရွိတဲ့စိတ္၊ အထိန္းအခ်ဳပ္ မရွိတဲ့စိတ္ေတြဟာ တည္ၿငိမ္စုစည္းမႈမရွိဘဲ ပရမ္းပတာ ပ်ံ႕လြင့္ေဖာက္ျပန္ေနမွာ ေသခ်ာတယ္။
အေထြေထြဗဟုသုတမ်ားေသာစိတ္
- စိတ္နဲ႔ စိတ္ကိုေစာင့္ၾကည့္တဲ့အလုပ္ကို အပီအျပင္ အားထုတ္လို႔ရေအာင္ စိတ္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အေထြေထြ ဗဟုသုတမ်ားတဲ့ စိတ္အဆင့္မ်ိဳး မိမိမွာရွိေနရင္ သိၾကည့္ရတာ ပိုျမန္တယ္။ သိမႈေတြလည္း ပိုၿပီး ထင္ရွားတယ္။