အစဥ္းသိေနေသာစိတ္
- ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕သဘာ၀၊ စိတ္ေစတသိက္ေတြရဲ႕ သဘာ၀ကို သိေနတဲ့ စိတ္အမ်ိဳးအစား။ ခႏၶာကိုယ္ထဲက အဂၤါအစိတ္အပိုင္းေတြရဲ႕ အဆက္မျပတ္ ေျပာင္းေရႊ႕ပ်က္စီးေနတဲ့ သဘာ၀။ ခႏၶာကိုယ္နဲ႔ အတူပါလာတဲ့ ခံစားစိတ္၊ မွတ္သားစိတ္၊ သိတဲ့စိတ္၊ လံႈ႕ေဆာ္တိုက္တြန္းစိတ္ ဆိုတာေတြရဲ႕ ခႏၶာငါးပါးအေၾကာင္းကို သေဘာေပါက္ေနတယ္။ မ်က္စိ၊ နား၊ ႏွာေခါင္း၊ လွ်ာ၊ ကိုယ္၊ စိတ္ဆိုတဲ့ ပစၥည္းေျခာက္ခုေၾကာင့္ အာ႐ံုေျခာက္ပါး ျဖစ္ေပၚလာၿပီး အဲဒီ အာ႐ံုေျခာက္ပါးေၾကာင့္ စိတ္ခ်င္းစိတ္ခ်င္း ထိေတြ႕ၿငိတယ္။ စိတ္ခ်င္း ထိၿငိၿပီး ခံစားတယ္။ ခံစားလို႔ လိုခ်င္တယ္။ လိုခ်င္လို႔ စြဲလမ္းတယ္။ စြဲလမ္းလို႔ ရေအာင္ယူတယ္။ ရေအာင္ယူလို႔ ရရွိတယ္။ ရရွိျခင္းဟာ ဘ၀အသစ္ တစ္ဖန္ျပန္ျဖစ္ေစတယ္လို႔လည္း သေဘာေပါက္ေနတယ္။ ဒီေဖာ္ျမဴလာအတိုင္း သြားေနတာဟာ သံသရာလို႔လည္း သေဘာေပါက္ေနတယ္။ သံသရာထဲမွာ ရွိေနသမွ် ဘယ္သူပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ဒုကၡထဲက မလြတ္ဘူးဆိုတာ အတိအက် သေဘာေပါက္ေနတယ္။ ဒုကၡသံသရာထဲက လြတ္ေျမာက္ခ်င္ရင္ လြတ္ေအာင္ ႐ုန္းထြက္ႏိုင္တဲ့ က်င့္စဥ္ေတြ ရွိတယ္ဆိုတာကိုလည္း သေဘာေပါက္ေနတယ္။ ဘယ္က်င့္စဥ္ကိုပဲ ေရြးေရြး၊ ကိုယ္တိုင္ လက္ေတြ႕တကယ္ က်င့္ၾကံအားထုတ္ႏိုင္လုိ႔ ဒုကၡထဲက လြတ္ေျမာက္တာ တကယ္ေသခ်ာဖို႔ပဲ လိုတယ္ဆိုတာကိုလည္း သေဘာေပါက္တဲ့ စိတ္အဆင့္။
အစိတ္စိတ္အႁမႊာႁမႊာ ၿပိဳကြဲပ်က္စီးသြားေသာစိတ္
- မျမင္ရတဲ့စိတ္၊ ျဒပ္၀တၳဳတစ္ခုအေနနဲ႔ ေဖာ္ျပလို႔မရတဲ့ စိတ္ကို အစိတ္စိတ္အႁမႊာႁမႊာ ၿပိဳကြဲ ပ်က္စီးသြားတယ္ဆိုတာ လံုး၀မျဖစ္ႏိုင္ဘူး။ တင္စားၿပီး သံုးႏႈန္းလိုက္တာပဲျဖစ္မယ္။ စိတ္ဆိုတာ ခဏေလးပဲ ျဖစ္ျပခြင့္ရွိတယ္။ ဒီခဏေလးမွာ ဘယ္လိုၿပိဳကြဲႏိုင္မွာလဲ? ခဏေလးသာ ျဖစ္ျပခြင့္ရွိတဲ့ စိတ္သဘာ၀အေၾကာင္းကို မသိတဲ့သူေတြက အာ႐ံုေျခာက္ပါးေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚခြင့္ရလိုက္တဲ့ အာ႐ံုတစ္ခုနဲ႔ စိတ္နဲ႔ ထိေတြ႕တဲ့အခါမွာ စိတ္နဲ႔အတူပါလာတဲ့ ခံစားမႈကို လက္ခံယူမိၿပီး ဆင့္ပြားခံစားမႈျဖစ္ေစတဲ့ စိတ္သေဘာကို မသိတာပဲ။ သတိစိတ္ရဲ႕ အထိန္းအခ်ဳပ္ မရွိေတာ့ လံႈ႕ေဆာ္တိုက္တြန္းတတ္တဲ့ စိတ္က ခံစားေနတဲ့ အာ႐ံုေတြ ဆက္တိုက္ခံစားျဖစ္ေအာင္ အားေပးလံႈ႕ ေဆာ္တိုက္တြန္းေနလို႔ ခံစားမႈ အဆင့္က အရွိန္ေတြတက္လာတာကို မသိတာပဲ။ စိတ္ရဲ႕ႏွိပ္စက္မႈကို ခံစားတဲ့အဆင့္ေတြ တစ္ဆင့္ၿပီးတစ္ဆင့္ တက္လာတာကို မခံႏိုင္တဲ့ အဆံုးမွာ ေပါက္ကြဲသြားတာပဲ။ ဒါကို ၿပိဳကြဲပ်က္စီးၿပီး တစ္စစီ ျဖစ္ကုန္တာပဲလို႔ ဥပမာေပးလိုက္တာ။